İnflamatuar bağırsak hastalığı, gastrointestinal sistemin belirli bölgesinde görülen kronik iltihaplanmadır. Gastrointestinal sistem ağız ve anüs arasındaki temel görevi sindirim olan, bu göreve yardım eden bütün organları içine alan sistemdir. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı olarak iki tipi bulunmaktadır. Ülseratif Kolit, kalın bağırsağın kolon ve rektum bölümlerinde açık yaralar (ülser) ve ödem görülmesidir. Crohn hastalığı gastrointestinal sistemin herhangi bir kısmını etkileyebilen genelde kalın ve ince bağırsakta görülen iltihabi bir hastalıktır. İki hastalık da benzer semptomlar içerir.
Crohn hastalığı ve ülseratif koliti içinde barındıran ve gastrointestinal sistemde kronik inflamasyon ile karakterize olan hastalık grubuna inflamatuar bağırsak hastalığı denir. Bu inflamasyon kendini ağrı, yara ve ödemle gösterebilir. Genetik bir altyapısı olmakla beraber kötü beslenme alışkanlıkları, bağışıklık sistemi rahatsızlıklarından kaynaklı gerçekleşebilir. Genelde dört haftadan fazla süren diyare, kanlı dışkı gibi semptomlarla kendini gösterir. Bazı kişiler hastalığı ağır geçirmeyebilir, bu kişilere semptomları yönetmek için ilaç tedavisi ve yaşam tarzı değişiklikleri yeterli olabilir. Bazı vakalarda ise inflamasyon ilerleyebilir, bu gibi durumlarda cerrahi tedavi önerilebilir. Bu tip kronik hastalıklarda erken teşhis ve tedavinin düzenli takibi önemlidir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Nedenleri Nelerdir?
Tam olarak nedeni bilinmese de immün sistemin kendi sindirim sistemi hücrelerine saldırması mekanizmasıyla bu hastalığın işlediği bilinmektedir. İmmün sistemin yanlış çalışmasına neden olabilecek durumlar bulunmaktadır ve bunlara risk faktörleri denir. Yaş, sigara ve alkol tüketimi, kontrolsüz mide ilacı kullanımı, sürekli fast-food beslenme, yanlış beslenme alışkanlıkları, stres gibi faktörler inflamatuar bağırsak hastalığı oluşum riskini artırabilir.
Genetik de bu faktörlerden biridir. Her dört hastadan birinin ailesinde inflamatuar bağırsak rahatsızlığı olduğu tespit edilmiştir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Belirtileri Nelerdir?
Semptomlar alevlenmeler halinde gelebilir, ağır ya da hafif olabilir. Giderek kötüleşebilir ya da alevlenmelerle beraber akut başlangıçlı olabilir.
Karın ağrısı
Karında şişkinlik
Dışkıda kanama
Rektal kanama
İştahın azalması
Anlam verilemeyen kilo kaybı
Uzun süren diyare (ishal)
Bazı durumlarda konstipasyon (kabızlık)
Alevlenmeler arasında semptomların görülmediği remisyon (hafifleme, duraklama) dönemi olabilir. Ülseratif kolit sadece kalın bağırsağı tutarken Crohn hastalığı sindirim sisteminin her yerini tutabilir. Bu nedenle semptomlar arası farklılık görülebilir. Crohn hastalığında anal fissür ve fistulalar, rektal kanama, karın ağrısı, kronik diyare ve ateş görülebilir. Ülseratif kolitte kolonda ülserler çıkar. Diyare ya da ani bağırsak hareketleri, karın ağrısı, anemi, kilo kaybı görülebilir.
Crohn Hastalığı Nedir?
Bölgesel enterit ya da ileit olarak da adlandırılan Crohn hastalığı inflamatuar bağırsak hastalığının yaşam boyu görülen formudur. Periyodik alevlenmelerle kendisini gösterir. Sindirim sisteminin ağızdan anüse herhangi bir bölümünde gerçekleşebilir. Sıklıkla ileokolit görülür. İleokolit ince bağırsağın ileum kısmı ve kolonu tutar. İleit, gastroduodenal, jejunoileit gibi tipleri de bulunmaktadır. Sigara içen kişiler bu hastalık için risk grubundadırlar.
Alevlenme döneminde semptomlar şiddetli hissedilir, sonrasında hafiflediği remisyon dönemine girilir. Alevlenmelerin olacağı zamanlar tam olarak bilinemez. Özellikle kronik diyare sonucu sürekli sıvı ve vitamin kaybı oluştuğundan dolayı gebe hastalarda bebeğin sağlıklı beslenememesi ile düşük, prematür doğum, düşük kilolu doğum yaşanabilir.
Ülseratif Kolit Nedir?
Kalın bağırsakta ülser (açık yara) ve irritasyon ile karakterize bir hastalıktır. İnflamasyon rektumda başlar ve bütün kolona yayılır. Kolonun etkilendiği bölgeye göre isim alır. Eğer sadece alt kolon etkilendiyse proktit, bütün kalın bağırsak etkilendiyse pankolit, sadece sol kolon etkilendiyse distal kolit adı alır. Bu türlerin hepsinde rektum da bu bölgelerle beraber etkilenir. Lokasyona ve inflamasyona göre semptomların şiddeti değişebilir. Alevlenme periyodları Crohn hastalığı gibi ülseratif kolitte de görülür. Günün herhangi bir saatinde aniden lavaboya çıkma gerekliliği ülseratif kolitte görülen semptomlardan biridir. Kanlı diyare ve kan kaybından kaynaklı anemi, kilo kaybı gibi semptomlar bu hastalıkta da görülmektedir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Neden Olur?
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı ve İrritabl Bağırsak Sendromu Arasındaki Fark Nedir?
İrritabl bağırsak sendromu ya da huzursuz bağırsak sendromu, sindirim sistemini etkileyen bir grup semptomdur. Bu kişiler karın ağrısı, kabızlık, diyare, gaz ağrısı, şişkinlik, dışkıda mukus gibi belirtiler tecrübe edebilir. Gastrointestinal yoldaki kaslardaki problem anlamına gelen dismotilite, bu yoldaki sinirlerin fazla duyarlı olması anlamına gelen visseral hipersensitivite ve beyin ile sindirim sistemindeki yanlış bilgi aktarımından kaynaklı yaşanır. Alevlenme, remisyon gibi dönemler görülmez.
İnflamatuar bağırsak hastalığı ise iltihabi bir hastalıktır. Enfeksiyonun ilerlemesi ile komplikasyonlar görülebilir, alevlenmeler halinde kişiye acil tedavi gerekecek hale getirebilir. Kanlı dışkı, ateş gibi iltihap semptomları inflamatuar bağırsak sendromunda bulunmaz.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Tanısı Nasıl Konur?
Uzun süreli diyare, kanlı dışkı gibi semptomlarla doktora gidildiğinde ayrıntılı bir anamnezden sonra tam kan sayımı ve dışkı incelemesi istenebilir. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı ya da benzer semptomlara sahip diğer gastrointestinal sistem hastalıkları için ayırıcı tanı yapılır. Crohn hastalığı için endoskopi veya ülseratif kolit için kolonoskopi kombinasyonu gerçekleştirilebilir. Bunlarla beraber ödem ya da ülser olup olmadığını görmek için endoskopik ultrason, rektum ve anüsü görüntülemek için sigmoidoskopi, apse veya inflamasyon varlığını görebilmek için bilgisayarlı tomografi (BT) ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRG) yapılabilir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Tedavisi Nedir?
Tedavideki amaç inflamasyonu azaltmak ve semptomların hafifletilmesini sağlamaktır. Remisyon dönemlerinin uzatılması ve komplikasyon riskinin azaltılması uzun dönemli hedeftir.
Antienflamatuar ilaçlar ilk adımdır. Bağırsak dokusunun iyileşmesi için bir zemin hazırlanması istenir. İmmün sistem baskılayıcı, antibiyotik, antidiyare, ağrı kesici gibi ilaçlar da verilebilir. Hastalığın tipine ve seyrine göre gastroenteroloji uzmanı tedavi planına karar verir.
Hastalık ilerlemişse, inflamasyon ilaçla baskılanamıyorsa ya da komplikasyonlar oluşmuşsa cerrahi tedaviye karar verilebilir. Crohn hastaları sıklıkla cerrahi tedavi alır. Enfeksiyon bütün kolona yayılmışsa total kolektomi yapılabilir ve hatta rektum da hasarlanmış ise rektum da çıkarılabilir. Parsiyel kolektomi, kolon rezeksiyonu ile kolonun enfekte olmuş kısmı çıkarılabilir. Kolon rezeksiyonu ile enfekte olmuş kısmın çıkarılmasından sonra kalan iki sağlıklı kolon ucunun birleştirilmesi yani anastomoz gerçekleştirilir.
Ülseratif kolit için ameliyatla tedavi daha seyrektir. İlaç tedavisi ile kişi otuz seneye yakın yaşamını sürdürebilir ve daha sonra cerrahi tedavi gerekebilir. Kolektomi, proktokolektomi (kalın bağırsağın tamamen çıkarılması) gibi yöntemler uygulanabilir.
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Tedavisi Nedir?
İnflamatuar Bağırsak Hastalığı Komplikasyonları Nelerdir?
İnflamatuar bağırsak hastalığı geçiren kişilerde kolon kanseri gibi diğer gastrointestinal sistem hastalıkları görülme riski yüksektir.
Anal fistül
Anal stenoz (anüs bölgesinde daralma)
Anemi
Böbrek taşı
Siroz gibi karaciğer hastalıkları
Malabsorbsiyon (besin emilimi yetersizliği)
Malnütrisyon
Osteoporoz
Toksik megakolon (akut kolon dilatasyonu)
Komplikasyonlar nedeniyle tedavi planı değişebilir. Komplikasyonların gerçekleşme ihtimalini azaltmak için tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri gereklidir.
Kaynak: www.medicalpark.com.tr