Alerji testi, vücudun herhangi bir yerinde meydana gelen reaksiyonların belirlenmesi için yapılan bir testtir. Çoğu insanda reaksiyona neden olmayan maddelere karşı bağışıklık sisteminin bir tepkisidir. Bağışıklık sistemi “antikor” adı verilen proteinler üretir. Genellikle zararsız olan alerjen maddeler antikorlar tarafından zararlı olarak tanımlanabilir. Alerjenle temas halinde savunma sistemi proteinleri aşırı tepki verebilir. Bu durumda cilt, sinüsler, sindirim sistemi ve solunum yollarını alevlendirebilir.
Alerjik reaksiyonların şiddeti kişiden kişiye değişebilir ve bazı durumlarda hayati tehlikeye neden olabilir. Anafilaksi alerjinin yaşamı tehdit eden bir sonucudur. Genellikle bu maddeler küf, polen, güneş ışınları, hayvan tüyü, arı sokması, lateks ve besinler şeklindedir. Bunun dışında herhangi bir maddeye karşı da alerjik reaksiyon oluşabilir.
Vücudun herhangi bir maddeye karşı aşırı tepki verip vermediğini anlamak amacıyla alerji testleri uygulanır. Alerji durumunun tespiti ile gerekli önlemlerin alınması önerilir. Bu durum bazı korunma yöntemleri veya eliminasyon diyeti şeklinde olabilir.
Alerji veya alerjik reaksiyon vücudun savunma sisteminin normalde zararlı olmayan herhangi bir maddeye karşı verdiği tepkidir. Alerji herkesi etkileyebilir ve genetik olarak ortaya çıkabilir. Alerjisi olan bireylerde alerjenle ilk karşılaşmada vücut İmmunoglobulin E (IgE) üretir. IgE alerjen madde varlığında bağışıklık sistemi tarafından üretilen bir antikordur. IgE antikoru solunum yolları, ağız, cilt, sindirim sisteminde yer alan mast hücreleri ve mukus zarlarına bağlanır.
Bu bölgelerde bulunan alerjen maddeler özel reseptörlerle bağlanır ve mast hücrelerine götürülür. Bu esnada mast hücreleri histamin salınımını gerçekleştirir. Histamin alerjinin esas belirtilerini oluşturan maddedir. Bu belirtiler kaşıntılı ve sulu gözler, burun tıkanıklığı, hapşırma ve burun akıntısı, öksürük, hırıltı ve nefes darlığı, boğaz tahrişiyeti, baş ağrısı, ciltte kızarıklık veya kaşıntı şeklinde kendini gösterebilir. Sıklıkla görülen alerji türleri şunları kapsayabilir:
Gıda alerjisi (süt, yer fıstığı, soya, buğday vb.),
Evcil hayvan alerjisi (tüy, deri, tükürük vb.),
Toz akarları alerjisi,
Polen alerjisi (mevsimsel alerji),
Kimyasal madde alerjisi,
Böcek ısırığı alerjisi (arı, ateş karıncası vb.),
İlaç alerjisi,
Lateks alerjisi.
Ek olarak güneş ışınları, bitkiler, bazı solunan maddeler de alerjik reaksiyonlara sebebiyet verebilir (2, 3).
Alerji Testi Neden Yapılır?
Olası alerjenler ile temasa geçen kişilerde rahatsız edici semptomların belirmesi alerji testi yapılmasını gerektirebilir. Bununla birlikte anafilaksi vakalarında alerji testi öncelikle kontrol edilmesi gereken bir konudur. Anafilaksi tablosu ürtiker (kurdeşen), nefes almakta zorluk, anaflaktik şok vb. yaşamı tehdit eden durumlar ile sonuçlanabilir.
Bu nedenle vücudun aşırı tepkisinin herhangi bir alerjen maddeden kaynaklanıp kaynaklanmadığı test edilir. Ayrıca astımı olan bireylere de sıklıkla alerji testi uygulanabilir. Astım krizine yol açabilen veya semptomları kötüleştiren alerjenler mevcut olabilir.
Test sonucunda elde edilen bilgiler alerjen maddenin belirlenmesini ilaç ve aşı (immünoterapi) tedavilerinin kararlaştırılmasını sağlayabilir. Besin alerjilerinin tedavi planı eliminasyon diyeti veya kısıtlı beslenme şeklinde yürütülebilir.
Bunun haricinde çevresel koşullar ile alerjik reaksiyonlar oluşturan etkenlerden korunma yöntemleri uygulanabilir. Alerji testleri her yaş grubuna uygulanabilir ancak bazı durumlarda cilt testleri önerilmeyebilir.
Alerji Testi Çeşitleri Nelerdir?
Besin alerjisi, böcek sokması ve kimyasal maddeler, solunan hava ve diğer alerjenlerin alerjiye neden olup olmadığı çeşitli alerji testleri ile teşhis edilebilir. Alerji testleri uygulanış biçimlerine göre başlıca iki sınıfa ayrılabilir: kan testleri ve deri testleri. Deri testleri alerjen maddelerin vücutta farklı bölgelere ve farklı şekillerde uygulanması ile gerçekleştirilir.
Yaygın olarak uygulanan deri prick testi cilde küçük delikler açılarak yapılır. Alerjen maddelerin bu deliklere nüfuz etmesi ve bağışıklık sistemini harekete geçirip geçirmediği tespit edilebilir. İntradermal veya deri içi testi alerjenlerin enjeksiyon ile deri altına verilmesini içerir. İğneyle delme veya enjekte etme işlemlerini içermeyen yama testi yalnızca cilde damlatma yöntemini kullanır. Daha uzun süreli bir testtir ve deri alerjenlere iki gün boyunca maruz kalır. Yama veya bandaj ile kapatılan bölge iki günün sonunda incelenir. Deri prick ve intradermal testler tek başına tanı aracı olarak kullanılmaz. En iyi sonuç için kan testi olan serum IgE ve deri prick testi birlikte yorumlanabilir.
Bu iki test genellikle eliminasyon diyetinden önce gıda alerjisini doğrulamak amacıyla kullanılabilir. İlaç alerjilerinin tespit edilmesi için yama testi ve ilaç testleri kullanılabilir. İlaç testi ilacın belirli dozlarda yutulmasını kasar. Özellikle aspirin ve benzeri ağrı kesici astım ilaçları hastalığın alevlenmesine yol açabilir. Kan testi ile IgE antikorunun seviyeleri ölçülebilir ve deri testi uygulayamayan bireylere uygulanır. Genel olarak alerji testleri alerjik reaksiyonları tetikleyen maddeleri bulabilir ve tıbbi acil durumların önlenmesini sağlayabilir. Alerjileri bilmek ileri zamanlarda olası komplikasyon oluşma riskini azaltabilir.
Deri Alerji Testi Nedir?
Deri alerji testi alerjen maddelerin deri üzerine uygulandığı testlerdir. Sıklıkla ön kol ve sırt bölgesine maruziyet sağlanır. Ciltte meydana gelen semptomlar incelenerek alerji tanısı konulabilir. Deri alerji testleri başlıca üç sınıfa ayrılır:
Prick testi: Deri delme testi olarak da bilinir. Test çoğunlukla ön kolun iç yüzüne veya sırt bölgesine uygulanır. Deriye belirli aralıklar bırakılarak alerjenler damlatılır. Bununla birlikte alerjen maddenin cilde girmesine yardımcı olması amacıyla küçük iğneler yardımıyla ciltte delikler açılır. Prick testi yaklaşık 20 dakikada sonuç verir. Kaşıntı ve şişlik bir ila iki saat içinde kendiliğinden kaybolur. Savunma sistemi alerjene tepki verirse o maddeye ait bölge şişer, kaşınır ve kızarır. Ayrıca çağı büyüyen şişlikler karşılaştırılır. Bu belirtiler karşılaştırıldığında testin pozitifliğine karar verilir. Deri prick testinden önce yaklaşık bir hafta boyunca antihistaminik etkili ilaçlar kullanılmamalıdır.
İntradermal test: Deri içi testi olarak da adlandırılır. Deri prick testi ile sonuç alamayan kişilerde kullanılır. Böcek sokmaları, antibiyotik ilaçlar ve solunan maddelere karşı alerji olup olmadığını tespit edebilir. Cildin dış tabakasına alerjen maddenin enjekte edilmesi ve yaklaşık 20 dakika sonra şişlik, kızarıklık oluşması gözlemlenir. Test sonucunun negatif olması bireyde alerji olmadığı anlamına gelir.
Yama testi: Cilde özellikle de sırta uygulanan bir testtir. Alerjen maddeler cilde aralıklı olarak damlatılır ve üzeri bandajla kapatılır. Alerjen madde ve bandaj 48 saat boyunca vücutta kalır. Bandaj çıkarıldıktan 15-60 dakika içinde cilt değerlendirilir. Genellikle maddelerin cilde teması ve besin alerjilerinin varlığı araştırılır.
Alerji testleri güvenilirdir ve komplikasyon geliştirme riski nadirdir. Çocuklara ve yetişkinlere uygulanabilir. Ancak hangi yöntemin kullanılacağına karar vermek için mutlaka doktora danışılmalıdır).
Kan Alerji Testi Nedir?
Kan alerji testi kan örneklerinin alınması ve laboratuvarda incelenmesi sonucu alerjinin belirlenmesini sağlayabilir. Bu testler cilt alerji testlerinin yapılamadığı durumlarda, şiddetli atopik dermatit (egzama) vakalarında ve antihistaminik ilaç kullanımı durumunda uygulanır. Test laboratuvarda kan örneğine alerjen madde eklenmesi ve IgE antikorlarının izlenmesini içerir.
Yüksek IgE seviyeleri enfeksiyonlar, egzama vb. tıbbi sorunlardan kaynaklanabilir. Bu nedenle semptomların alerjiye bağlı olduğu kanıtlanamayabilir ve test rutin olarak önerilmez. Aynı zamanda her alerjen spesifik olarak test edildiğinden hedef alerjen test edilmemiş olabilir.
IgE testi uygulanan kişilerde sonuçlar hastanın geçmişi ve klinik muayenesi ile birlikte değerlendirilir.
Kan testi dokulara bağlı IgE ve mast hücrelerini ölçemediğinden bireyler hala anafilaksi riski altında olabilir. Dolayısıyla yalnızca IgE seviyeleri ile kesin teşhis konulamaz. Ayrıca yüksek IgE seviyeleri reaksiyonun ciddiyeti ile ilişkili değildir. Kan alerji testi daha uzun sürede sonuç verir ve hatalı sonuçlar ortaya çıkabilir. Kan testleri komplikasyon olarak iğne izinde ağrı ve kanama gösterebilir.
Kaynak: www.medicalpark.com.tr