Yanık derecelerine göre sınıflandırılır ve her biri farklı şiddette olabilir. 1. derece yanıklar en hafif olanıdır ve cildin sadece üst tabakasını etkileyerek kızarıklık ile ağrıya yol açar.
2. derece yanıklar cildin daha derin katmanlarını etkileyip şişme, kabarcık ve yoğun ağrı ile kendini gösterir.
Yanık dereceleri arasında bulunan 3. derece yanıklar ise cildin tüm katmanlarını yok edebilir ve hatta sinir uçlarına zarar vererek his kaybına neden olabilir.
Yanık tedavisi yanığın derecesine, genişliğine ve etkilediği bölgeye bağlı olarak farklılık gösterir. Yanık acısını azaltmak için de çeşitli uygulamalar yapılır.
Yanık Nedir?
Yanık, dokuların sıcak, soğuk, kimyasal madde, elektrik akımı veya radyasyon gibi dış etkenlere maruz kalması sonucu hasar görmesi durumudur.
Yanık vücudun önemli bir bariyeri olan derinin bütünlüğünün bozulmasına yol açar ve bu da ısı ve sıvı dengesinin bozulmasına, enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.
Yanıklar şiddetlerine göre çeşitli derecelerde sınıflandırılır.
Yanık dereceleri arasında bulunan 1. derece yanık çeşidi, cildin üst katmanını etkileyen yanık türüdür. Bu yanık türünde cilt kızarır ve ağrı hissedilir. Ancak genellikle iz bırakmadan iyileşir.
Yanık dereceleri arasında yer alan 2. derece yanıklar cildin daha derin tabakalarını etkileyerek kabarcık ve şiddetli ağrıya yol açar.
Bu yanık daha uzun sürede iyileşir ve iz bırakma riski taşır. 3. derece yanık çeşidi ise cildin tamamını etkileyen tehlikeli bir türdür.
Dolayısıyla his kaybına neden olabilir.
Yanıkların kaynağı çeşitli olabilir. Ancak su, yağ, buhar, ateş, güneş, kimyasal, elektrik çarpması ve radyasyon gibi pek çok farklı etken yanığa neden olabilir.
Isı veya ışık gibi etkenlere yoğun şekilde maruz kalmak derinin hem üst hem de alt tabakalarını tahrip edebilir. Yanan yerin derecesine göre tedavi seçenekleri farklı olabilir.
Yanık Dereceleri Nelerdir?
Yanıklar cildin bütünlüğünü bozarak vücudun ısı ve sıvı dengesinin bozulmasına, enfeksiyon riskinin artmasına neden olabilir.
Yanık dereceleri nelerdir sorusuna dört farklı yanık türü olduğu söylenebilir. Yanık derecelendirmesi cildin hangi şekilde etkilediğine göre şekillenir.
Birinci derece yanıklar sadece derinin en üst tabakasını, yani epidermisi etkiler.
Bu tür yanık güneş yanığı dereceleri arasında en hafif olanıdır. Güneş yanığı ardından yanan yerlerde kızarıklık oluşur ve hafif ağrılı bir süreçtir. Ancak ödem veya kabarcıklar oluşmaz.
Birinci derece yanıklar birkaç gün içinde iyileşir ve ciddi bir tedavi gerektirmez.
İkinci derece yanıklar, epidermisin yanı sıra dermisi de etkiler. Bu tarz bir yanıkta ödem ve su kabarcıkları oluşur.
2. derece yanık çeşidi ağrıya sebep olur. Yanık dereceleri nelerdir sorusunun cevabında önemli bir yer tutan 1.derece güneş yanığı, iki ila üç hafta içinde iyileşir.
Üçüncü derece yanıklarda derinin yüzeyi etkilenir. Bununla birlikte yanan yerde fonksiyon kaybı ortaya çıkar. Bu yanıkta ciltte beyaz veya siyah renk değişiklikleri görülebilir. Üçüncü derece yanık ciddi bir tedavi gerektirir ve iyileşme süreci uzun olabilir.
4. derece yanıkta deri altı kas dokusu da etkilenir. Yanan kas dokusu siyah bir görüntü oluşturur.
Elektrik çarpması ya da yüksek dereceli ateş nedeniyle ortaya çıkar. Dördüncü derece yanıklar ölümcül olabilecek kadar ciddidir ve uzun süreli bir yoğun tedavi gerektirir.
Güneş yanığı dereceleri, yanık türlerinin en hafifi arasında yer alır ve birinci derece yanık olarak sınıflandırılır. Ancak uzun süreli ve yoğun güneşe maruz kalma ikinci derece yanıklara da yol açabilir.
Yanıklarda İlk Yardım Nasıl Yapılır?
Yanık vakalarında ilk yardım, yanığın ciddiyetini azaltmak ve komplikasyonları önlemek için önem taşır.
Bunun için yapılması gereken ilk şey yanma sürecini durdurmaktır. Eğer kişinin kıyafetleri alev almışsa, "dur, yat, yuvarlan" yöntemiyle alevler söndürülmelidir.
Yanan giysiler dikkatlice çıkarılmalıdır. Ancak cilde yapışmış kıyafetler varsa bu bölgeyi soğutarak kıyafetlerin çıkarılması sağlanmalıdır.
Yanık yerinde yer alan takı ve aksesuarların hemen çıkartılması gerekir.
Bu aksesuarlar yanan yerde dolaşım bozukluğuna neden olabilir. Yanık bölgesi mümkün olan en kısa sürede soğutulmalıdır. Yaklaşık 20 dakikalık bir soğuk su uygulaması yapılmalıdır.
Eğer soğuk su mevcut değilse soğutma işlemi için soğuk süt veya benzeri sıvılar kullanılabilir. Ancak buz veya donmuş maddeler kesinlikle uygulanmamalıdır.
Soğutma işlemi tamamlandıktan sonra, yanık alanının streç sargı ile gevşek bir şekilde sarılması gerekir. Yanma el ya da ayakta gerçekleşmişse, plastik bir torba aracılığıyla kapatılması gerekir.
Bu işlem yanan bölgenin enfeksiyon kapmasını engeller ve şişmeyi kontrol altında tutar.
Yanık üzerine krem, jel, yoğurt veya diş macunu gibi maddeler sürülmemelidir.
Bu işlem enfeksiyonun artmasına neden olabilir ve iyileşme aşamasında olumsuz etki yaratır. Ayrıca su dolu kabarcıkları patlatmaktan da kaçınmak gerekir.
Yanık bölgesi kalp seviyesinin üzerinde tutularak şişme azaltılabilir. Ağrı kesici alarak da ağrı hafifletilebilir. Ancak bu ilacın yanık üzerine doğrudan uygulanmaması gerektiği unutulmamalıdır.
Yanığı Önleme Yöntemleri Nelerdir?
Yanıkların önlenmesi, alınacak kolay ama etkili önlemlerle mümkündür. Yanıkların büyük bir kısmı evde meydana geldiği için özellikle ev içi güvenlik önlemleri oldukça önem taşır.
Yanığı önlemek için sıcak su her zaman kontrol edilmeli ve çocukların sıcak suya erişimi engellenmelidir.
Su ısıtıcılarının ayarını güvenli bir sıcaklıkta tutmak, haşlanmayı önlemede önemli bir adımdır. Sıcak yemek ve içecekleri dikkatle taşımak ve çocukların ulaşamayacağı yerlere koymak önem taşır.
Ateşli ortamlarda da son derece dikkatli olmak ve çocukların bu tür ortamlara erişimini kısıtlamak gerekir.
Mutfakta yemek pişirirken veya şömine gibi açık ateş bulunan yerlerde çocukların yakınlarda olmamasına özen gösterilmelidir. Ayrıca kibrit ve çakmak gibi yangın çıkarabilecek eşyaları güvenli bir yerde saklamak gerekir.
Bunun yanı sıra kimyasal maddeleri de dikkatli bir şekilde kullanmak ve çocukların erişimini kesinlikle engellemek son derece önemlidir.
Temizlik malzemesi, boya çözücü ve diğer kimyasalların güvenli bir şekilde saklanması, kimyasal yanıkları önlemeye yardımcı olur. Bu maddeleri kullanırken eldiven gibi koruyucu ekipmanlar kullanmak da önemlidir.
Güneş yanığından korunmak için güneş kremi kullanılmalı ve uzun süre güneşte kalmaktan kaçınılmalıdır.
Özellikle yaz aylarında UV ışınlarına maruz kalmamak için geniş kenarlı şapka ve koruyucu giysiler giymek, güneş yanıklarını önlemek için etkili yöntemlerdir.
Güneş kreminin son kullanma tarihine de oldukça dikkat etmek gerekir.
Ayrıca evde duman dedektörü ve yangın söndürücü bulundurmak yangın riskini azaltır ve yangın durumunda hızlı müdahale şansı tanır.
Elektrikli cihazların kullanımında dikkatli olunmalı, aşırı yüklenmeden kaçınılmalı ve hasarlı kablolar hemen değiştirilmelidir.
1. Derece yanıklar nasıl tedavi edilir?
Birinci derece yanıklar cildin sadece en üst tabakasını etkiler ve kızarıklık ile hafif ağrıya neden olur. Yanık olan kısım soğuk su altında 20 dakika tutulduktan sonra bölgeye nemlendirici krem uygulanarak tedavi edilebilir. Ağrının hafiflemesi için ağrı kesici ilaç da kullanılabilir.
2. Derece yanıkların belirtileri nelerdir?
İkinci derece yanıklar, epidermis ve dermis tabakalarını etkiler ve şişlik, su dolu kabarcık ve yoğun bir ağrı oluşturur. 2. derece yanık türü sıcak sıvı, kimyasal veya güneş yanığı sonucu oluşur. Yanık bölgesinde kızarıklık ve kabarcıklar oluşur, iyileşme süresi ise 2-3 haftadır.
3. Derece yanıkların tedavisi nasıldır?
3. derece yanık türü cildin tamamını etkiler. Bu tür yanıklar acil müdahale gerektirir ve sağlık kuruluşlarında tedavi edilmelidir. Tedavi içerisinde yanık cerrahisi, deri grefti ve uzun süreli bakım yer alır.
Kaynak: www.medicalpark.com.tr
