Bağımlılık, kişinin zarar gördüğü halde alkol kullanımını uzun süre boyunca sonlandıramaması, sürekli alkol arayışında olması, kullanılan alkol miktarının gün geçtikçe artmasına ek olarak fiziksel, bilişsel ve davranışsal bazı semptomlarla karakterize bir bozukluktur. Alkol bağımlılığı pek çok bakış açısı ile değerlendirilmesi gereken kronik bir rahatsızlıktır. Alkol bağımlılığı yalnızca alkol tüketimi ile ilişkilendirilebilen bir rahatsızlık değildir. Kişinin ve çevresinin ruhsal ve sosyal tüm durumlarını etkilebilen, ayrıca kişinin fiziksel sağlığını olumsuz etkileyen bir durumdur. Dolayısıyla alkol bağımlılığı tedavi edilmesi gereken bir süreçtir. Alkol bağımlılığı tedavisi, alkol kullanımından kaynaklanan psikolojik, fiziksel ve sosyal sorunları bütüncül bir şekilde ele alarak tedavi etmeyi hedefleyen bir uygulamadır. Alkolizm tedavisi destek grupları, terapiler, diğer destek ve bakım hizmetlerini kapsamaktadır Tedavi süreci, bağımlı bireyin bağımlılık düzeyine, genel sağlık durumuna ve diğer tıbbi birtakım faktörlere göre değişiklik gösterebilmektedir. Tedavinin başarı ile gerçekleşmesi kişinin hayat kalitesini arttırıp, fiziksel ve ruhsal sağlığına kavuşmasını, sosyal iletişiminin güçlenmesini ve alkol bağımlılığından kurtulmasını sağlar.
Alkol Bağımlılığı ve Alkolizm Nedir?
Son yıllarda toplumda alkol tüketimi ve alkol kaynaklı ortaya çıkan problemler hızla artmaktadır. İlk alkol alımından itibaren ortaya çıkan gerginliği azaltma, kişiyi rahatlatma gibi toplum tarafından olumlu kabul edilen etkileri tüketimin devam edilmesine sebep olmaktadır. Kişiler sorunlar ve sıkıntılar ile baş etmek ya da keyif almak, neşelenmek gibi amaçlarla alkole yönelebilirler. Süreç içerisinde kullanılan alkol miktarı artar ve bu şekilde alkol bağımlılığı diğer bir deyişle alkolizm gelişir. Dünya Sağlık Örgütü tarafından alkol bağımlılığı “uzun bir dönem boyunca, alışılmışın dışında alkol tüketen, alkol tüketimine bağlı olarak bedensel, toplumsal ve ruhsal sağlığın bozulmasına neden olan, bu süreci değerlendiremeyen, değerlendirilse dahi alkol alma isteğini kontrol edemeyen ve tedavi edilmesi gereken hastalık” şeklinde tanımlanmıştır. Tanımlardan bir diğeri ise “kişi tarafından alkolün işe değil; işin alkol tüketimine engel olduğunu düşünmesi hali” şeklindedir.
Alkol bağımlılığı her yaş grubundan ve her cinsiyetten bireyin sağlık durumu olumsuz etkilemektedir. Alkolün kötüye kullanımı nedeniyle her yıl yüzlerce kişinin yaşamı son bulmaktadır. Ayrıca kişinin yaşam süresini ciddi oranlarda azaltmasıyla birlikte bağımlılık yapıcı maddelerin başında geldiği de söylenebilir. Alkol bağımlılığı kişinin uzun süre boyunca alkol tüketmesi nedeniyle vücutta alkole karşı direnç oluşması, oluşan direnç nedeniyle alkol tüketiminin yetersiz gelmesi, alınan alkol miktarı azaltılınca veya alkol tüketimi kesilince yoksunluk semptomlarının ortaya çıkması şeklinde gelişir.
Alkol Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?
Alkolizm tekrarlayan şekillerde ve sürekli olarak alkol kullanımı ile ortaya çıkan bir kullanım bozukluğu olarak tarif edilebilir. Amerikan Psikiyatri Birliği tarafından belirlenen DSM-5 tanı kriterlerine göre alkolizm bir yıllık süre içerisinde çeşitli semptomlar ile ortaya çıkan, kişinin gündelik yaşantısında gözle görülür sıkıntılara ya da işlev bozukluklara neden olan kontrolsüz bir alkol kullanım bozukluğudur. Alkol bağımlılığı belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Kontrolsüz bir şekilde istenilenden büyük ölçüde veya daha uzun süreli alkol alma isteği,
Alkol kullanımını kontrol altında tutmak veya bırakmak için sıklıkla bir istek duymak ve sonuç vermeyen çabalar vermek,
Alkol tüketimi ile birlikte gelişen unutkanlık, kararsızlık, dengesizlik,
Alkol kullanmak için ayırdığı zaman diliminin diğer etkinliklere kıyasla daha fazla ve öncelikli olması,
Diğer sorumlulukları yerine getirememe hali,
Alkolün zararlı etkilerinin veya olumsuz sonuçlarının bilincinde olarak kullanmaya devam etme isteği,
Alkole karşı tolerans gelişmesi, giderek etkisini kaybetmesi,
İstenilenden fazla veya uzun süreli alkol tüketimi,
Sürekli olarak tekrarlayan tehlikeli alkol kullanımı,
Alkol tüketimi son bulduğunda yoksunluk belirtilerinin gözlenmesi,
Mide bulantısı, kusma, şiddetli baş ağrıları, titreme, terleme ve halsizlik gibi fiziksel belirtiler,
Sosyal hayat, iş ve okul başarısında olumsuz etkiler,
Uyku bozuklukları, az ya da çok uyuma hali.
Alkol Bağımlılığının Tedavi Edilmesi Neden Önemlidir?
Uzun süre alkol tüketimi sonrasında gelişen alkolizmin tedavi edilmesi son derece önemlidir. Aksi takdirde alkolün kontrolsüz kullanımına bağlı olarak istenmeyen ve çoğu zaman ölümle sonuçlanabilen alkol zehirlenmelerine neden olabilir. Tedavi edilmemiş alkol bağımlılığı, alkolün aşırı ve hızlı tüketilmesine bağlı olarak zehirlenme durumunun gelişmesine yol açar. Sarhoşluk ile gelişen rahatlama halini takiben saçmalama, konuşmalarda tutarsızlık, dikkat dağınıklığı, şuur kaybı, bilinç ve yön kaybı gözlenir. Ardından kişi sendelemeye, görme problemleri yaşamaya, acı ve soğuğa karşı duyarsızlaşmaya başlar. İleri düzeyde alkol komasında kişinin nabzı yavaşlar, beden ısısı normalin altına düşerek derin bir uykuya geçer. Bu durum ölüm ile sonuçlanabilir. Bu nedenle alkol bağımlılığının mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.
Alkol bağımlılığı hipertansiyon rahatsızlığında ciddi bir risk teşkil etmektedir. Bu nedenle tansiyon hastalarının alkol tüketiminden kaçınmaları önerilir. Kardiyomiyopati, inme, kardiyak ritim bozuklukları, kalp, karaciğer, beyin, bağırsak ve mide kanserlerine sebep olan alkolizm ek olarak iş kaybı, ekonomik problemler, aile sorunları, suçluluk duygusu ve intihar düşüncesi gibi psikolojik ve sosyal birçok soruna neden olabilir. Alkol bağımlılığı tedavisi sağlanarak kişinin fiziksel, sosyal ve psikolojik tüm sorunların çözülmesi konusunda fayda sağlamaktadır.
Alkol Bağımlılığı Tedavi Süreci
Alkol bağımlılığı tedavisi sürecinin başlangıcında hastanın genel durumu değerlendirilerek alkolü bırakma motivasyonu arttırılmaya çalışılır. Ardından alkolden arındırma ve uzun dönemlik tedavi yaklaşımları uygulanır. Alkolden arındırma işlemi, alkolün bırakılmasının ardından ortaya çıkan yoksunluk sendromlarının tedavisi yapılır. Uzun süreli tedavi yaklaşımları ise uzmanlar tarafından hastanın gereksinimlerine göre kişiye uygun sağaltım (sağlığa kavuşturma, iyileştirme) planı belirlenerek uygulamaya geçilir. Bu uygulamalar; psikoterapötik yaklaşım, ilaç tedavisi ve destek grupları şeklinde sıralanabilir.
Psikoterapötik yaklaşımda; kişinin yaşam zorlukları ile baş etme yeteneği, uyum sağlama kabiliyeti, hastanın kişisel özellikleri değerlendirilerek en uygun terapi yöntemi belirlenmeye çalışılır. Bu yöntemin asıl amacı kişinin alkol tüketimine geri dönüşünü engellemek, alkolsüz yeni yaşama adapte olmasını ve süreç içerisinde karşılaşabileceği güçlüklerle baş etmesini sağlamaktır. Psikoterapötik yaklaşımlar; psikanalitik, destekleyici veya bilişsel-davranışçı psikoterapi, bireysel ve grup psikoterapileri, kendine yardım grupları şeklinde sıralanabilir. Bu iyileştirme yaklaşımları belirlenirken basmakalıp yöntemler uygulamaktan kaçınılarak hastanın gereksinimleri göz önünde bulundurularak kişiye özgü tedavi şeması izlenir. Bu şekilde aşama aşama, beklentileri çok yükseltmeden, yaşanılan olumsuzlukları ya da elde edilen başarıları abartmadan, gerçekçi ve uygulanabilir yöntemlerle kişinin yeni yaşam tarzına uyum sağlaması ve değişme isteğini arttırıcı destek sağlaması amaçlanır.
Alkol tüketimine bağlı olarak gelişen uyku problemleri, depresyon, anksiyete gibi bozukluklarda antidepresan, anksiyolitik, hipnotik ilaç grupları kişinin durumuna göre uzman tavsiyesi ile kullanılabilir. Alkol tüketimine bağlı olarak ortaya çıkan ruhsal dengesizlikler ve bozukluklar olmasa dahi alkol alma isteğini azalttığı düşünülen SSRI grubu ilaçlar yine uzman tavsiyesi ile tedavide kullanılabilir.
Kendine yardım grupları alkole bağlı problemler yaşayan kişiler tarafından oluşturulan gönüllü destek kuruluşlarıdır. 1925 yılında ilk defa alkol bağımlılığı olan kişiler tarafından kurulmuştur. Sorunları ortak olan kişiler bir araya gelerek dayanışma, destekleşme, yardımlaşma ve paylaşma sağlayarak birbirlerine yardım ederler. Eğitici toplantılar ve etkinlikler düzenlerler.
Alkol bağımlılığı ile mücadele eden kişiler ve bu kişilerin yakınları tarafından sıklıkla merak edilen birçok soru vardır. Kişiler bu sorulara yanıt arayışına girerek alkol bağımlılığı tedavisi hakkında daha detaylı bilgi edinmeyi amaçlamaktadır.
ALKOL BAĞIMLILIĞI TEDAVİSİ NE KADAR SÜRER?
Alkol bağımlılığı tedavi süresi bireyin sağlık durumuna, bağımlılığın süresine ve şiddetine göre değişiklik gösterir. Bu nedenle belirli bir zaman diliminde tedavinin mümkün olduğunu söylemek doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Ancak bireysel tedavinize yönelik süreci detaylı olarak öğrenmek için uzman bir hekim ile görüşme sağlamanız tavsiye edilir.
ALKOL BAĞIMLILIĞI TESTİ NEDİR?
Alkol bağımlılığı testleri bireyin alkol kullanım alışkanlıklarını ve olası bağımlılık semptomlarını değerlendirme amacıyla kullanılmaktadır. Bu testler kişinin alkol kullanım sıklığı, nedeni, miktarı gibi kriterleri göz önünde bulundurarak alkol bağımlılığı riskini değerlendirme konusunda fayda sağlar.
ALKOL BAĞIMLILIĞI OLAN BİR YAKININ DESTEKÇİSİ OLMAK İÇİN NELER YAPILABİLİR?
Alkol bağımlılığı olan yakınlarınıza destek olabilmek için, bağımlılıkla mücadele eden kişilere karşı anlayışlı olarak, duygularını anlamaya çalışarak empati göstermeniz gerekmektedir. Onlarla konuşarak nasıl yardımcı olabileceğinizi sorabilir, profesyonel olarak destek almalarına aracılık edebilirsiniz. Ayrıca kendi bilgi birikimizi ve farkındalığınızı arttırmak için destek gruplarına ve eğitimlere katılarak yakınınıza destek olabilirsiniz.
Kaynak: www.medicalpark.com.tr
